Recht kan krom zijn

Moeder Ina komt te overlijden. Ina was gehuwd met Kees. Samen hebben zij vier kinderen, onder wie zoon Jan. Jan is in gemeenschap van goederen gehuwd met Roos.

Moeder Ina had in 1974, vlak voor de geboorte van hun eerste kind, een zogenaamd vruchtgebuik-testament laten maken en het testament is sindsdien nooit meer veranderd. De wijziging van het testament was wel eens ter sprake gekomen op een verjaardag, maar tot een wijziging is het nooit gekomen. Ze hadden het immers ‘op de langste leven’ geregeld. Het vruchtgebruik testament houdt in dat echtgenoot Kees, naast zijn eigen erfdeel, het gebruiksrecht krijgt van de vier kindsdelen.

Welke problemen kunnen er ontstaan?

Omdat het huwelijk van zoon Jan en Roos niet meer over rozen gaat (Roos vond nieuwe uitdagingen), vraagt Jan de echtscheiding aan. Omdat zij in gemeenschap van goederen zijn getrouwd, moet alles bij helfte worden verdeeld. Inclusief het erfdeel van Jan in de boedel van zijn moeder. Omdat Roos in de ogen van Jan de veroorzaker van de scheiding is, valt het hem erg zwaar dat hij moeders erfdeel ook moet delen. Zou moeder een uitsluitingsclausule (u weet wel: de ‘anti-koude-kant-regeling’) hebben opgenomen in haar testament, dan zou Roos als ‘koude kant’ zijn uitgesloten en kon Jan zijn moeders erfdeel geheel buiten de scheiding houden. Niet alleen financieel een heel verschil, maar met name ook gevoelsmatig voor Jan een betere uitkomst. Met name ook omdat Roos tijdens hun huwelijk haar beide ouders heeft verloren en een flink bedrag heeft geërfd waarop de uitsluitingsclausule juist wel van toepassing was omdat haar ouders dit juist wel goed hadden geregeld. Jan moet zijn erfenis dus wel delen met Roos, en Roos hoeft haar erfenissen niet te delen met Jan. Recht kan af en toe flink krom zijn.

Een aanvullend voorbeeld: langstlevende vader Kees wil tien jaar na het overlijden van zijn vrouw Ina de woning verkopen. Door het vruchtgebruik testament van wijlen zijn vrouw, moeten de kinderen meewerken aan de verkoop. Had Ina op enig moment haar testament gemoderniseerd, dan zou Kees baas in eigen huis zijn en kon hij zelfstandig verkopen. Daarnaast is zoon Jan inmiddels gescheiden van Roos. Omdat het erfdeel van Jan in zijn moeders nalatenschap nog niet verdeeld blijkt te zijn, moet Roos, tien jaar na de scheiding, alsnog worden benaderd om mee te werken aan de verkoop van het huis. Ook dit was te voorkomen geweest als moeder Ina haar testament had gemoderniseerd.

Conclusie: voorkom problemen, regel uw zaken bij de notaris. Van Goor Schuurman Notarissen.

Uit: onze column in De Wiezer, mei 2016